In september heb ik een 10 daagse Vipassana retraite gedaan in het Belgische Dilsen-Stokkem. Het was bijzonder leerrijk en verrijkend, maar ook confronterend. Achteraf heb ik onderstaande blog post voorbereid, maar nooit gepubliceerd. Ik wou de perfecte blog post schrijven, en daarom is ‘ie nooit afgeraakt. Maar hier is ‘ie, warts and all.
===
21/09/2012
‘k Ben nu een week terug van m’n 10-daagse Vipassana retraite. Het was een zéér leerrijke ervaring. Acht uur per dag mediteren ligt sowieso al buiten m’n “normale” activiteiten, maar wat ik er vooral overgehouden heb, is dat gevoelens en gedachten komen en gaan. Dat is niks nieuws natuurlijk, dat wist ik al langer, maar tijdens die 10 dagen heb ik dat ook echt beleefd. Allerlei emoties en gedachten zijn de revue gepasseerd. Ik ben kwaad geweest op anderen en op mezelf. Ik ben verveeld geweest, wat me deed reflecteren op de Westerse verslaving met verstrooiing. Ik ben droevig geweest, héél droevig. Ik ben opgelucht en in de war geweest, zeker en onzeker. Ik heb heel hard aan mezelf getwijfeld, om daarna een diep zelfvertrouwen te voelen. Kortom, het was een echte roetsjbaan van gemoedstoestanden, maar zonder uitzondering waren ze allemaal op een halfuurtje alweer weg, zelfs de sterkste emoties.
In het echte leven is de ene gebeurtenis nog niet achter de rug of de volgende biedt zich aan. En als er zich niets aandient, zoeken we verstrooiing in allerhande vertier: TV, games, boeken, muziek, noem maar op. Tijdens zo’n 10-daagse retraite ben je alleen met je gemoedstoestanden, en kan je stilstaan bij de vergankelijkheid ervan. En laat dat ook net het doel zijn van de Vipassana techniek: gelijkmoedigheid kweken door je bewust te zijn van alles wat komt en gaat in je lichaam. Of het nu gedachten, gevoelens of lichamelijke sensaties zijn.
De techniek zelf is héél simpel, en lijkt heel fel op de zogenaamde “body scan”. Je overloopt je hele lichaam met je aandacht, en je wordt je gewaar van eender welke lichamelijke sensatie je tegenkomt, of deze nu aangenaam of onaangenaam is. Je blijft je gewoon gewaar. Juikt het ergens? Kijk eens hoe lang die kriebeling aanhoudt. Want verdwijnen doet ze toch, of je nu krabt of niet. Rugpijn van het zitten? Laat de pijn bestaan zonder deze af te keuren, en je merkt dat ze zonder mentale aandacht vanzelf afneemt, niet meer je gehele bewijstzijn vult. Het gekke is dat je je na verloop van tijd bewust wordt van het bewegen van je aandacht. Een biochemische verklaring heb ik er niet voor, maar ik voel subtiele tintelingen op de plaats waar m’n aandacht op dat moment is.
Zoals voor alles geldt ook hier dat oefening kunst baart. De 10 dagen cementeren de techniek in je ervaring, maar het is de bedoeling dat je dagelijks blijft mediteren: 1 uur ‘s morgens en 1 uur ‘s avonds. Da’s voor mij, en waarschijnlijk voor de gemiddelde Westerling, net wat teveel van het goede, dus probeer ik het langzaamaan op te bouwen. Elke morgen zit ik nu een wartiertje op m’n kussen en pas ik de techniek zo goed als mogelijk toe.
Gelijkmoedigheid is een leuk gevoel. Je blijft dichter bij je natuur, dichter bij jezelf in eender welke situatie. Dat kende ik al van voor m’n 10-daagse, maar ik merk wel dat ze nu veel sterker, veel matuurder is geworden. Het is net als een spier: hoe meer je ze traint, hoe sterker ze wordt. Ik verlies m’n gelijkmoedigheid natuurlijk nog, maar ik vind ze sneller terug. En dat geeft hoop 🙂
Concreet zagen de 10 dagen in het centrum in Dilsen-Stokkem er als volgt uit:
Dag 0: Bij aankomst krijg je een bed en een douche toegekend. Ik lag op een grotere kamer samen met 4 kamergenoten. We hadden geen eigen badkamer, maar kregen een badkamer toegewezen op een kleinere kamer. Afspreken wie er wanneer in de douche mag gaat via een rooster op de deur. Om 18 uur is er dan een introductiemeditatie in de grote hal, waarin je Anapana meditatie uitgelegd krijgt. In deze meditatie observeer je je adem in een klein gebied onder de neus. De bedoeling hiervan is dat je je geest heel scherp gaat maken: hoe kleiner het gebied waarop je je concentreert, hoe scherper de geest blijkbaar. Na deze eerste sessie gaat de “edele stilte” in. Je mag vanaf dan niet meer praten met je mede-meditatoren.
Dag 1-3: De gong luidt om 4 uur ‘s morgens. Drie dagen lang oefen je op Anapana, “watching the natural breath, as it goes in, as it goes out.”
Dag 4: Het programma voor dag 4 is lichtelijk anders: om 14 uur wordt in een 2 uur durende sessie de Vipassana meditatie uitgelegd (zie boven).
Dag 5-9: Vipassana oefenen, oefenen, oefenen… Dag in, dag uit.
Dag 10: Edele stilte eindigt. Bij de mannen gaat het er eerst wat aarzelend aan toe. Niemand lijkt het praten erg gemist te hebben. Maar eens de conversaties gestart raken, ontstaan er spontaan spraakwatervallen!
PS: Ik heb het 7 dagen volgehouden om rond 4 uur op staan, maar daarna was het vat echt wel af. De moraal: geef jezelf de ruimte en luister naar je lichaam.
Wim Vanhooff 